Czym różni się ważka? Różnoskrzydła

Zdecydowanie bardziej uwagę zwracają większe, "solidniej" zbudowane i efektowne ważki różnoskrzydłe, przypominające nieco małe samoloty. Choćby ze względu na swoje gabaryty, u ważki różnoskrzydłej łatwiej dostrzec ubarwienie i szczegóły budowy, a zarazem zidentyfikować gatunek. "Zła" wiadomość jest taka, że ważek różnoskrzydłych w Polsce jest znacznie więcej - 47 gatunków należących do 5 rodzin i 15 rodzajów.
W przeciwieństwie do równoskrzydłych, nie składają one skrzydeł wzdłuż ciała (w ogóle ich nie składają), są zawsze gotowe do lotu. Ich głowy wyglądają odmiennie, oczy (poza gadziogłówkowatymi) stykają się ze sobą, aparat gębowy znajduje się w dolnej części głowy, a to co wydaje się być częścią "twarzową" jest czołem. Tułów ważki różnoskrzydłej jest  masywniejszy, bardziej wysklepiony ku górze i jakby poskładany z większej ilości "części". Kształty odwłoków są zróżnicowane - od zwykłych, niemal równych na całej długości wałeczków, przez szerokie i  spłaszczone, po wydatnie rozszerzone i charakterystycznie ukształtowane u nasady lub na końcu. U jednych odwłok jest długi i smukły, u innych może być niewiele dłuższy od tułowia i masywny.

Jak dotąd widziałam raptem kilkanaście gatunków ważek różnoskrzydłych (czyli wiele przede mną!?), zatem poniższy krótki przegląd rodzin, a czasem i rodzajów, na pewno mi się przyda.
Rodziny przedstawiam wg pospolitości występowania, a więc szans na ich spotkanie.

Trzeple zielone

W sierpniu ubiegłego roku spotkałam trzy trzeple zielone - dwie samice i samca. Rok wcześniej (pod koniec czerwca) widziałam tylko jednego samca, zatem spotkanie trzech osobników mogę uznać za spory sukces.
Samiec (zdjęcia na końcu) nie pozwolił podejść do siebie bliżej niż na dwa metry. Siedział na szerokiej, piaszczystej ścieżce między lasem a łąką. Bardziej mogłam na niego popatrzeć niż sfotografować - trzykrotnie zmieniał miejsce, oddalając się na bezpieczny dystans.
Każdemu spotkaniu (i fotografowaniu) trzepli zielonych towarzyszyła słoneczna, sierpniowa pogoda. Słońce było tak oślepiające, że niemal nic nie widziałam na wyświetlaczu aparatu. Zdjęcia nie są zbyt udane - ze względu na nieciekawe tło i chyba zbyt krótki czas otwarcia migawki.
     Kompakt Sony DSC-HX20V, którym robiłam te zdjęcia, już nie działa. Od końca października dysponuję lustrzanką Nikon D50, dzięki której wiele zrozumiałam i dostrzegłam. W kompakcie Sony nie było np. trybu A (preselekcja przysłony), zatem przysłona czy ogniskowa (w praktyce - przybliżanie zoomem) były dla mnie abstrakcją, a konsekwencje ich zmiany - niemal zupełnie ignorowane. Gdybym mogła powtórzyć te kadry tym samym kompaktem, zrezygnowałabym z trybu manualnego i fotografowała w trybie P (tryb automatycznej ekspozycji). Przypuszczam, że okazałoby się to lepszym rozwiązaniem.
No, ale mniejsza o to - kiedyś zdjęcia będą wychodzić mi lepiej, a tymczasem musi wystarczyć taka dokumentacja.

Straszka pospolita Sympecma fusca

Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca, Vander Linden, 1820) - gatunek ważki równoskrzydłej należący do rodziny pałątkowatych (Lestidae), rodzaj straszka (Sympecma).
Do rodzaju straszka (Sympecma) należą zaledwie trzy gatunki, z których dwa występują w Polsce.

• Długość ciała  -  34-39 mm
• Rozpiętość skrzydeł  -  do 44 mm,  długość skrzydła 18-23 mm
• Okres występowania -  od lipca do jesieni (zimą następuje okres diapauzy), wczesną wiosną do maja ważki znów prowadzą aktywny tryb życia, koncentrując się na rozrodzie (w maju ginie ubiegłoroczne pokolenie). Nowe pokolenie pojawia się znów w lipcu i sierpniu i przeżywa do następnej wiosny.

W Polsce gatunek pospolity w całym kraju, z wyjątkiem obszarów górskich powyżej 400 m n.p.m., rzadszy na północnym wschodzie kraju. Jednak w ostatnich latach trwa ekspansja gatunku w północnej części jego zasięgu.
Występuje licznie w wielu regionach Europy (poza Skandynawią, Szkocją i Irlandią), a obszar  występowania straszki pospolitej sięga centralnej Azji. 

Podobnie jak straszka północna (która jest gatunkiem chronionym!), straszka pospolita zimuje w stadium imago, dzięki czemu, w cieplejszych sezonach straszki odbywają pierwsze loty już w marcu. Straszka pospolita i syberyjska to jedyne europejskie ważki przeżywające okres zimy w stanie diapauzy (z dala od wodnych zbiorników, ukryte w zeschłej roślinności). Zdarza się, że w czasie niedużych mrozów, straszki wykazują niewielką aktywność.

Biotop - zasiedla wszelkiego typu zbiorniki z bujną roślinnością, występuje nad wszelkiego typu wodami stojącymi, preferuje małe, płytkie zbiorniki wodne, zwłaszcza tam gdzie pływają martwe trzciny i sitowie, a także płytkie zatoki większych jezior, żwirowni czy torfowisk. Jesienią ważki te można zauważyć z dala od zbiorników wodnych, szykują się wówczas do zimowania.

Rozród - gody odbywają się wczesną wiosną i trwają do maja. Po kopulacji samica (w tandemie) składa jaja wkłuwając się pokładełkiem w tkanki obumarłych roślin wodnych.
Ubiegłoroczne osobniki giną w maju-czerwcu.
Larwy rozwijają się w wodzie przez zaledwie 2-3(4) miesiące i przeobrażają się w lipcu i sierpniu.

Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca), samiec - chociaż jego oczy są jasne, to pasy na tułowiu oraz ciemniejsze znaki na odwłoku nie połyskiwały metalicznie, zatem jest to dojrzały osobnik (fot. 30 sierpnia)

Szablak czarny Sympetrum danae

Szablak czarny, szablak szkocki (Sympetrum danae, dawniej Sympetrum scoticum) - gatunek ważki różnoskrzydłej z rodziny ważkowatych (Libellulidae), rodzaj szablak (Sympetrum). Występuje w środkowej i północnej Europie, w Azji i Ameryce Północnej.
W Polsce pospolity na terenie całego kraju, również w górach do wysokości 1350 m n.p.m.

Zasiedla wody stojące i wolno płynące, kwaśne i płytkie zbiorniki wodne, zwłaszcza torfowiskowe i bagienne, brzegi jezior i rowów, wrzosowiska i szuwary.

• Długość -  32 do 35 mm, samica nieco mniejsza od samca. Jest to najmniejszy gatunek szablaka występujący w Polsce.
• Rozpiętość skrzydeł -  średnio 46 mm, do 55 mm
• Okres występowania imagines - od końca czerwca do początku września (najbardziej aktywny późnym latem).

  Głowa samicy szablaka czarnego (Sympetrum danae) - oczy brązowo-żółtawe, czoło i ciemię żółte, wyraźny czarny szew między okiem a czołem. Na brązowym (od góry) tułowiu widoczny charakterystyczny dla gatunku czarny trójkąt.
(autor zdjęcia: Piet Spaans - źródło)