Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca, Vander Linden, 1820) - gatunek ważki równoskrzydłej należący do rodziny pałątkowatych (Lestidae), rodzaj straszka (Sympecma).
Do rodzaju straszka (Sympecma) należą zaledwie trzy gatunki, z których dwa występują w Polsce.
- Długość ciała - 34-39 mm
- Rozpiętość skrzydeł - do 44 mm, długość skrzydła 18-23 mm
- Okres występowania - od lipca do jesieni (zimą następuje okres diapauzy), wczesną wiosną do maja ważki znów prowadzą aktywny tryb życia, koncentrując się na rozrodzie (w maju ginie ubiegłoroczne pokolenie). Nowe pokolenie pojawia się znów w lipcu i sierpniu i przeżywa do następnej wiosny.
W Polsce gatunek pospolity w całym kraju, z wyjątkiem obszarów górskich powyżej 400 m n.p.m., rzadszy na północnym wschodzie kraju. Jednak w ostatnich latach trwa ekspansja gatunku w północnej części jego zasięgu.
Występuje licznie w wielu regionach Europy (poza Skandynawią, Szkocją i Irlandią), a obszar występowania straszki pospolitej sięga centralnej Azji.
Podobnie jak straszka północna (która jest gatunkiem chronionym!), straszka pospolita zimuje w stadium imago, dzięki czemu, w cieplejszych sezonach straszki odbywają pierwsze loty już w marcu. Straszka pospolita i syberyjska to jedyne europejskie ważki przeżywające okres zimy w stanie diapauzy (z dala od wodnych zbiorników, ukryte w zeschłej roślinności). Zdarza się, że w czasie niedużych mrozów, straszki wykazują niewielką aktywność.
Biotop - zasiedla wszelkiego typu zbiorniki z bujną roślinnością, występuje nad wszelkiego typu wodami stojącymi, preferuje małe, płytkie zbiorniki wodne, zwłaszcza tam gdzie pływają martwe trzciny i sitowie, a także płytkie zatoki większych jezior, żwirowni czy torfowisk. Jesienią ważki te można zauważyć z dala od zbiorników wodnych, szykują się wówczas do zimowania.
Rozród - gody odbywają się wczesną wiosną i trwają do maja. Po kopulacji samica (w tandemie) składa jaja wkłuwając się pokładełkiem w tkanki obumarłych roślin wodnych.
Ubiegłoroczne osobniki giną w maju-czerwcu.
Larwy rozwijają się w wodzie przez zaledwie 2-3(4) miesiące i przeobrażają się w lipcu i sierpniu.
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca), samiec - chociaż jego oczy są jasne, to pasy na tułowiu oraz ciemniejsze znaki na odwłoku nie połyskiwały metalicznie, zatem jest to dojrzały osobnik (fot. 30 sierpnia) |
Zaprezentowane tu zdjęcia zostały wykonane pod koniec lata w dniach od 30 sierpnia do 13 września 2015. Wszystkie straszki spotkałam w pobliżu Średniego Stawu - często przechodziłam tamtędy wypatrując pałątek zielonych, w drodze do Bajorka (by odwiedzić żagnicę okazałą!) przez Łąkę Za Lasem.
Oczywiście, nie znaczy to, że straszki pospolite nie występowały gdzie indziej, ale jakoś nie widziałam ich w innych miejscach. Ścieżka wzdłuż Średniego Stawu jest zacieniona - jak żaden brzeg któregokolwiek z trzech zbiorników wodnych. Być może straszki wolą także półcień lub cień?
Ubiegłego lata sfotografowałam cztery samice i tylko jednego samca. Mimo, że lato zmierzało już ku końcowi, odnoszę wrażenie, że ważki te mogły nieco różnić się wiekiem, o czym świadczą różnice w intensywności ubarwienia. U żadnej nie zaobserwowałam niebieskawych oczu (taki kolor pojawia się na zimę).
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - białe przydatki analne samca mają kształt cęgów z wyraźnymi ząbkami od strony wewnętrznej (fot. 30 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - spód tułowia i odwłoka jaśniejsze niż reszta ciała. Z wierzchu, na segmentach odwłoka występują ciemniejsze znaki (fot. 30 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - górne powierzchnie ciała u młodych osobników są zielonkawe, błyszczące metalicznie. Z czasem ciemnieją one, brązowieją i matowieją. Pozostałe części ciała są piaskowo-beżowe. Na skrzydłach znajdują się brązowe, podłużne pterostigmy, pod którymi znajdują się 2-3 pólka (fot. 30 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) w spoczynku składa wszystkie skrzydła razem po jednej stronie(!) odwłoka, przy czym długie i wąskie jasnobrązowe pterostigmy w przednich skrzydłach nie pokrywają się z pterostigmami tylnych skrzydeł (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - w pozycji spoczynkowej skrzydła są złożone wzdłuż ciała ponad odwłokiem, a nie w pozycji delta, jak u innych pałątkowatych (Lestidae). Pterostigmy przednich skrzydeł znajdują się bliżej końca, w porównaniu do pterostigm tylnych skrzydeł, co powoduje, że są one dobrze widoczne (nie zachodzą one na siebie, jak u innych ważek równoskrzydłych). Cecha ta wyróżnia straszki pośród wszystkich pozostałych równoskrzydłych (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) to średniej wielkości ważka równoskrzydła o szaro brązowo-kremowo-białym ubarwieniu ciała. Występuje powszechnie w całej Europie, z wyjątkiem Wysp Brytyjskich i Skandynawii. Choć miejscami bywa rzadka, a populacje są zmienne, nie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Ale np. Słowacji jest to gatunek rzadki i chroniony prawem (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - koniec odwłoka samicy z jasnymi narządami analnymi i narządami rozrodczymi (walwami z pokładełkiem) nieco wystającymi nieco poza ostatni segment odwłoka (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - u obu płci odnóża są jasne z czarnym prążkiem (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca), samica - najbardziej charakterystyczną cechą fizyczną tego gatunku jest szarobeżowe, wręcz nijakie ubarwienie (fot. 31 sierpnia) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) to niewielka ważka równoskrzydła, prowadząca skryty tryb życia. Posiada ubarwienie maskujące - latem zielono-beżowe maskuje ją wśród zielonych i zeschłych traw (fot. 13 września) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - barwy zszarzałe po zimie (i pod koniec lata) zapewniają jej kamuflaż na tle suchej roślinności (fot. 13 września) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca), samica - dwa brązowe pasy na tułowiu są podobnej szerokości i w miarę proste. Na górnym pasie brak ząbka, charakterystycznego dla drugiego gatunku - straszki syberyjskiej (fot. 13 września) |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - narządy analne samicy mają kształt rozchylonych, ostrych, białych listków. U obu płci na S10 występuje rozdwajająca się plamka zakończona dwoma kółeczkami. |
 |
| Straszka pospolita, zimówka rudawa (Sympecma fusca) - jak u wszystkich pałątkowatych (Lestidae) pterostigmy mają długość co najmniej dwóch pólek (fot. 13 września) |
W Internecie opisy straszki pospolitej są nadzwyczaj skąpe i nieliczne, zatem i tym razem praca "Ważki Galicji i przyległych krajów polskich" Józefa Dziędzielewicza z 1902 r. (str. 163-166) okazała się bezcennym źródłem wiedzy.
Opis wyglądu straszki pospolitej wg Józefa Dziędzielewicza (nieco uwspółcześniony)
Pyszczek i spód głowy, spód tułowia i odwłoka barwy cielisto- rudawej.
Głowa i tułów płowo, gęsto owłosione. Wierzch głowy mdło czarniawo-brązowy, pośrodku z dwoma cieniutkimi, poprzecznymi, żółtawymi kreskami, niepołączonymi z żółtą nasadą przyoczek.
Zagłowie na przednim brzegu nieznacznie kątowo wklęsłe.
Oczy za życia niebieskawe.
Przedtułów i przód śródtułowia miedziano-mdło brązowe. Przedtułów podzielony na trzy półkrążkowe płatki; boczne płatki szerzej, środkowy - bardzo wąsko ciemnożółto obrzeżone.
Śródtułów z dwoma bocznymi ciemnożółtymi paskami.
Szew środkowy tułowia żółty, a trójkącik na jego końcu zawsze brązowy.
Nogi czerwonawożółte z czarnymi szczecinkami, z zewnątrz wąsko czarno kreskowane.
Pterostigma długa, śniada w cienkiej, jasnej obwódce. Spód tułowia i międzyskrzydle u dojrzałego samca z sinym nalotem.
Wierzch odwłoka miedziano-brązowo plamkowany, plamy na tylnej krawędzi segmentów rozszerzone, ku górze zwężone; końcowe segmenty odwłoka samca z wierzchu miedziano-brązowe.
Górne przydatki analne samca nieco dłuższe od ostatniego segmentu, który w środku, na tylnej krawędzi jest trójkątnie wycięty, z jednym zębem na wewnętrznej nasadzie i wewnątrz w środku rozszerzone, podobnie ukształtowane jak u pałątki małej (Lestes virens Charp.).
Dolne przydatki analne krótkie, wyprostowane.
Przydatki analne samicy tak długie jak ostatni segment odwłoka, zaostrzone i owłosione.
Wiosenny pojaw straszki pospolitej trwa krótko; nie trwa dłużej niż 2-3 tygodnie [ubiegłoroczne osobniki, które przezimowały]. Drugi raz w roku zaczyna pojawiać się w ciągu lipca, lecz wówczas w większej ilości [nowe, tegoroczne pokolenie]. Z końcem jesieni przenosi się w zarośla, skraje lasów i na poręby, nieraz daleko od wody.
źródła:
Wikipedia - link 1, link 2
inne informacje - link 3, link 4, link 5,
inne zdjęcia - link 6, link 7
24.996
Jak zwykle świetna dokumentacja
OdpowiedzUsuńStraszka to chyba od tych wielkich oczu ?