Czym różni się ważka? Różnoskrzydła

Zdecydowanie bardziej uwagę zwracają większe, "solidniej" zbudowane i efektowne ważki różnoskrzydłe, przypominające nieco małe samoloty. Choćby ze względu na swoje gabaryty, u ważki różnoskrzydłej łatwiej dostrzec ubarwienie i szczegóły budowy, a zarazem zidentyfikować gatunek. "Zła" wiadomość jest taka, że ważek różnoskrzydłych w Polsce jest znacznie więcej - 47 gatunków należących do 5 rodzin i 15 rodzajów.
W przeciwieństwie do równoskrzydłych, nie składają one skrzydeł wzdłuż ciała (w ogóle ich nie składają), są zawsze gotowe do lotu. Ich głowy wyglądają odmiennie, oczy (poza gadziogłówkowatymi) stykają się ze sobą, aparat gębowy znajduje się w dolnej części głowy, a to co wydaje się być częścią "twarzową" jest czołem. Tułów ważki różnoskrzydłej jest  masywniejszy, bardziej wysklepiony ku górze i jakby poskładany z większej ilości "części". Kształty odwłoków są zróżnicowane - od zwykłych, niemal równych na całej długości wałeczków, przez szerokie i  spłaszczone, po wydatnie rozszerzone i charakterystycznie ukształtowane u nasady lub na końcu. U jednych odwłok jest długi i smukły, u innych może być niewiele dłuższy od tułowia i masywny.

Jak dotąd widziałam raptem kilkanaście gatunków ważek różnoskrzydłych (czyli wiele przede mną!?), zatem poniższy krótki przegląd rodzin, a czasem i rodzajów, na pewno mi się przyda.
Rodziny przedstawiam wg pospolitości występowania, a więc szans na ich spotkanie.


Ważkowate (Libellulidae) - najliczniejsza w gatunki rodzina ważek. Obejmuje około tysiąca współcześnie żyjących gatunków, występujących niemal na całym świecie.
W Polsce występują 22 gatunki z 5 rodzajów: ważka, zalotka, lecicha, szablak, szafranka.
Są to średnie i duże ważki występujące nad zbiornikami wody stojącej, a także na terenach zalesionych.

Przedstawicieli rodziny ważkowatych charakteryzuje:

• niemal kwadratowy w przekroju odwłok
• tylny brzeg oka bez wycięcia, prosty
• ciało nie ma metalicznej barwy, z wyjątkiem tułowia ważek z rodzaju zalotka (Leucorrhinia), który delikatnie pobłyskuje metalicznym fioletem
• larwy są krępe i stosunkowo krótkie
• rodzajem typowym tej rodziny jest ważka (Libellula), reprezentowana w Polsce przez 3 gatunki.

Ważka czteroplama Libellula quadrimaculata (samiec) z rodzaju ważka (Libellula) typowego dla rodziny ważkowatych. Opis gatunku - TUTAJ

Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum (samiec) z rodzaju lecicha Orthetrum

Szablak późny Sympetrum striolatum (samica) z rodzaju szablak Sympetrum

Szafranka czerwona Crocothemis erythraea (samiec) z rodzaju szafranka Crocothemis

Niestety, jak dotąd nie spotkałam żadnej zalotki, zatem słów kilka o tym rodzaju ważek.

Zalotka (Leucorrhinia) - rodzaj ważek różnoskrzydłych należący do rodziny ważkowatych, liczący 16 gatunków. W Polsce występuje 5 gatunków, w tym 3 pod ochroną.
Zasiedlają torfowiska, bagniska, oczka leśne czy jeziora o bagnistych brzegach. Zagrożeniem jest osuszanie tych terenów.
Lubią stanowiska nasłonecznione. Najłatwiej je obserwować w słoneczne i bezwietrzne dni przy temperaturze powyżej +20°C. Okres występowania - w większości od maja do lipca.

• długość ciała ok. 30-43 mm,   rozpiętość skrzydeł ok. 58-68 mm
• biała „twarz”(czoło, nadustek, warga górna) - stąd pochodzi nazwa rodzaju Leucorrhinia
• na odwłoku przeważa kolor czarny
• odnóża czarne
• skrzydła zaciemnione u nasady (różnie u poszczególnych gatunków)
• białe żyłki biegnące od pterostigmy ku szczytowi każdego skrzydła występują u obu płci
• pterostigmy samic są zawsze czarne
• rozwój larw przeciętnie trwa 2 lata
• charakterystyczny, niespokojny lot

Podobieństwa i różnice u zalotek - tutaj.  Zdjęcia - tutaj.



Żagnicowate (Aeshnidae) - rodzina ważek różnoskrzydłych obejmująca silne i żwawo latające ważki, największe spośród występujących w Europie i Ameryce Północnej. Rozpiętość ich skrzydeł wynosi 70-110 mm. W Polsce reprezentowana jest przez 13 gatunków z 3 rodzajów:  żagnica, husarz, żagniczka.
Gatunki objęte ścisłą ochroną gatunkową: żagnica północna, żagnica zielona, a żagnica torfowcowa objęta jest ochroną częściową.

Przedstawicieli rodziny żagnicowatych charakteryzuje:

• smukłe odwłoki są dwu- lub trójbarwne - najczęściej w kolorze niebieskim i/lub zielonym z czarnym i czasami z żółtym.
• u większości gatunków żagnic (rodzaj Aeshna) i żagniczki wiosennej (Brachytron pratense) odwłoki pokryte mozaikowym wzorem plamek ułożonych symetrycznie. 
• u husarzy (rodzaj Anax - 3 gatunki) czarne plamy tworzą pas biegnący wzdłuż osi grzbietowej odwłoka
• latają bardzo szybko (do przodu i do tyłu, lot wiszący), spędzając w powietrzu dużo czasu, rzadko siadają
• mają dobry wzrok, są bardzo żarłoczne

Podobieństwa i różnice u żagnicowatych - tutaj.

Żagnica jesienna Aeshna mixta (samiec) z rodzaju żagnica Aeshna

Gadziogłówkowate (Gomphidae) - przedstawiciele rodziny występują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Nazwa rodziny wzięła się od kształtu ich głowy przypominającej głowę gadów.
Są to ważki średniej wielkości (długość ciała 45-60 mm). Rozpiętość skrzydeł - ok. 70 mm.
Do rodziny Gomphidae zaliczono blisko 1000 gatunków zgrupowanych w ponad 90 rodzajach. Rodzajem typowym rodziny jest gadziogłówka (Gomphus).
Występują głównie nad wodami płynącymi lub jeziorami przepływowymi. Niektóre z nich rozwijają się w dużych zbiornikach wód stojących.

Przedstawicieli rodziny gadziogłówkowatych charakteryzuje:

• oczy zielone, szeroko rozstawione, które nie stykają się ze sobą (!) - wyjątek u różnoskrzydłych
• odwłoki (zwłaszcza samców) są silnie rozszerzone w obrębie S8-9. 
• na czarnej, grzbietowej stronie odwłoka, wzdłuż całej długości występuje szereg żółtych lub zielonych plamek w kształcie grotu, "ostrzem" skierowanych ku tyłowi
• u samców na skrzydłach znajdują się trójkąty analne oraz haczykowate szpice w ich pobliżu. Na zaokrąglonych skrzydłach samic brak trójkątów analnych
• w ubarwieniu dominuje zieleń, żółć i czerń

Podobieństwa i różnice u gadziogłówkowatych - tutaj.

W Polsce rodzina gadziogłówkowatych reprezentowana jest przez 4 gatunki:

• gadziogłówka pospolita, gadziogłówka zwyczajna (Gomphus vulgatissimus) z rodzaju gadziogłówka
• gadziogłówka żółtonoga (Gomphus flavipes) - z rodzaju gadziogłówka; gatunek rzadki, objęty częściową ochroną gatunkową
• trzepla zielona (Ophiogomphus cecilia) - z rodzaju trzepla; gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową
• smaglec mniejszy, smaglec ogonokleszcz (Onychogomphus forcipatus) - z rodzaju smaglec

Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia (samiec) z rodzaju trzepla Ophiogomphus
Opis gatunku - TU i TU

Szklarkowate (Corduliidae) - w Polsce występuje 6 gatunków należących do 3 rodzajów (szklarka, miedziopierś, przeniela), w tym 2 objęte ścisłą ochroną gatunkową: miedziopierś górska (Somatochlora alpestris) i miedziopierś północna (Somatochlora arctica). Rodzajem typowym rodziny jest szklarka (Cordulia).
Są to ważki średniej wielkości (długość ciała 45-65 mm). Rozpiętość skrzydeł ok. 80 mm.

Przedstawicieli rodziny szklarkowatych charakteryzuje:

• ubarwienie ciała szklarki zielonej (Cordulia aenea) i wszystkich czterech miedziopiersi (Somatochlora) jest metalicznie zielone; ciało przenieli dwuplamej (Epitheca bimaculata) jest rudo-czarne.
• jaskrawozielone oczy u dojrzałych osobników, niezależnie od płci
• wydatne wtórne aparaty kopulacyjne
• wiele podobieństw wykazują larwy, których cechą odróżniającą są bardzo długie odnóża

Szklarka zielona Cordulia aenea (samiec) z rodzaju szklarka Cordulia
Opis gatunku  - TUTAJ

Szklarnikowate (Cordulegastridae) - rodzina dużych ważek licząca 8 gatunków (w Polsce występują 2).
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 105 mm. Imagines latają od czerwca aż do września.
Występują zazwyczaj nad górskimi lub leśnymi, nasłonecznionymi strumieniami. Zwykle latają powoli nad powierzchnią wody (od 30 do 70 cm) , ale są również zdolne do bardzo szybkiego lotu.
Larwy do rozwoju (trwającego 3-5 lat) potrzebują stosunkowo czystej i wartko płynącej wody.
Przedstawicieli rodzaju szklarnik (Cordulegaster) charakteryzuje:

• ubarwienie czarno-żółte, podobne obu płci,
• oczy zielone łączą się w jednym punkcie
• samice są znacznie masywniejsze i o kilka mm dłuższe od samców
• czoło i narząd gębowy żółte z czarnymi znakami
• nogi jednolicie czarne
• skrzydła bezbarwne, czarno użyłkowane z jaśniejszą żyłką kostalną

W Polsce występują 2 gatunki z rodzaju szklarnik (Cordulegaster): szklarnik górski (Cordulegaster bidentata) i szklarnik leśny (Cordulegaster boltonii) - gatunek objęty częściową ochroną gatunkową
Obydwa są rzadkie na terenie kraju.


26.180

rodziny ważek różnoskrzydłych opis, ważki różnoskrzydłe systematyka, ważki systematyka opis rodzin, rodziny ważek ważki zachwycone, ważki różnoskrzydłe przegląd rodzin, ważka różnoskrzydła zdjęcia,