Ważki z rodzaju Sympetrum pod względem wielkości określane są jako niewielkie. Długość ich ciała wynosi od (29)30 do 44 mm. Najdłuższe polskie szablaki osiągają 40 mm (zob. porównanie).
Większość szablaków pojawia się późnym latem i dożywa jesieni (pierwsze przymrozki to kres ich życia). Można je spotkać na łąkach, nad stawami, rowami, torfowiskami i w lasach.
Szablaki charakteryzują się smukłym odwłokiem, który jest koloru:
- czerwonego o różnym natężeniu barwy (od jasnej, czerwonawej do bardzo intensywnego) - u wszystkich dojrzałych samców i niektórych samic. Wyjątkiem jest samiec szablaka czarnego (szkockiego) o czarnym odwłoku. Intensywność barwy zależy od gatunku i wieku osobnika.
- żółtego, żółto-złotego - u większości samic oraz u niedojrzałych samców, które ubarwieniem ciała (nawet oczu) bardzo przypominają samice swojego gatunku; posiadają jednak wtórny aparat kopulacyjny. W miarę dojrzewania przybierają intensywniejsze barwy i czerwienieją.
Na odwłokach szablaków u obu płci występują również czarne znaki (plamki, trójkąty, linie), których układ i kształt jest zależny od gatunku, ale i płci. Znaki te mogą być bardzo pomocne przy oznaczaniu gatunków - dla doświadczonych :-)
Podobno odróżnienie gatunków jest łatwe, z wyjątkiem pary szablak późny [podobny] (S. striolatum) i szablak zwyczajny (S. vulgatum), z których ten pierwszy nie posiada czarnego szwu między okiem a czołem.
W przypadku starszych osobników można mieć trudność w rozróżnieniu pary: szablak zwyczajny (S. vulgatum) i szablak południowy (S. meridionale). Wówczas rozpoznanie możliwe jest na podstawie oględzin kształtu wtórnego aparatu kopulacyjnego, który u każdego gatunku wygląda inaczej (stąd krzyżowanie gatunków nie zostało stwierdzone).
Fotografując ważki zawsze należy postarać się, by zrobić ujęcie odwłoka z boku (uwaga na skrzydło, by nie zasłaniało), a nawet nieco od dołu, by później móc obejrzeć ów kopulator w powiększeniu (gołym okiem ocena jest niemożliwa).
Ze względu na ubarwienie nóg szablaki dzieli się na grupę czarnonogich oraz żółtonogich (czarne z wyraźnym żółtym lampasem). Jest to chyba najłatwiejsze i bardzo istotne rozpoznanie, ponieważ w Polsce występują 4 gatunki szablaków czarnonogich i 5 gatunków żółtonogich, zatem już na początku można wykluczyć mniej więcej połowę.
Dla przypomnienia wymieniam gatunki występujące w Polsce:
- szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum
- szablak późny (podobny) Sympetrum striolatum - nie posiada szwu
- szablak południowy Sympetrum meridionale - szew jest określany jako "bardzo krótki"
- szablak żółty Sympetrum flaveolum
- szablak wędrowny (wiosenny) Sympetrum fonscolombii
- szablak przepasany (górski) Sympetrum pedemontanum
- szablak przypłaszczony Sympetrum depressiusculum
- szablak czarny (szkocki) Sympetrum danae
- szablak krwisty Sympetrum sanguineum
Zauważyłam wśród sfotografowanych przeze mnie okazów pewien charakterystyczny (dla rodzaju szablaków??) układ trójkątów środkowych na skrzydłach. Podobno skrzydła ważek - kształt, rozmieszczenie i kolor żyłek, występowanie pewnych pól są wskaźnikiem identyfikującym dany gatunek, a przynajmniej grupę. Dla mnie rozpoznanie gatunków moich szablaków to nadal marzenie ściętej głowy, ale cały czas ćwiczę oko, by nauczyć się dostrzegać występujące (i oczywiste - dla znawców!) różnice charakterystyczne dla danego gatunku, z uwzględnieniem płci i wieku(!). Niestety, na temat tych charakteryzujących różnic nie znalazłam konkretnej wzmianki.
Na razie dostrzegłam tyle:
 |
| Szablak L2013-09-07[1] samica - Trójkąty środkowe na skrzydłach |
 |
| Szablak W2013-09-19 [2] samiec - Trójkąty środkowe na skrzydłach |
 |
| Szablak L2013-08-11 samiec - Trójkąty środkowe na skrzydłach |
Trójkąty nazywane środkowymi u innych ważek (np. żagnicy) składają się z większej ilości komórek). Okazuje się, że u szablaków, których skrzydła są słabiej (mniej) użyłkowane) owe trójkąty są bardzo małe - w skrzydle I pary tworzą go dwie komórki, a w skrzydle II pary, moim zdaniem, tylko ta jedna.
Najwyższy czas by zabrać się za określenie gatunków. Zastanawiałam się jak to zrobić. Prawda jest taka, że poza dwoma charakterystycznymi szablakami z mojej kolekcji (samica sz. wiosennego i samiec sz. czarnego) o pozostałych nadal niewiele wiem. Gdybym znała (i to doskonale na pamięć) wszystkie cechy charakterystyczne mogłabym zrobić przegląd poszczególnych osobników, zdecydować się na 1-3 gatunki i analizować, by dojść do właściwego rozwiązania.
Niestety, choć dużo czytam o gatunkach szablaków, ciągle brakuje mi konkretnych informacji (charakteryzujących gatunek, wykluczających pomyłki). Wracając do swoich zdjęć przeżywam ciężką frustrację, ponieważ "nic" mi nie pasuje. Zatem postanowiłam omówić kolejno wszystkie gatunki (zrobię także podział na płeć), czyli zebrać ze wszystkich możliwych źródeł istotne opisy i złożyć to w całość. Dopiero potem będę mogła przystąpić do gdybania co do moich szablaków.
Na początek, dla wprawy, wezmę się za szablaka przepasanego. Dlaczego? Ponieważ jestem przekonana (na razie), że takiego nie posiadam w swojej kolekcji. Chcę jednak sprawdzić pewną metodę, którą obmyśliłam, wypracować sposób prawidłowego opisywania cech i wyłuskania tych najbardziej charakterystycznych. Będzie to także dobre ćwiczenie dla oka - zauważyć, porównać, znaleźć prawidłowości i różnice w obrębie tego samego gatunku, a także dla pamięci. Znalazłam witrynę, gdzie można zobaczyć wiele zdjęć (świetnej jakości) dotyczących każdego gatunku szablaka oraz mnóstwa innych ważek.
Wszystko byłoby prostsze gdyby każdy przedstawiciel gatunku zawsze wyglądał tak samo, niestety tak nie jest. Każdy osobnik (danego gatunku) ma np. podobnie rozmieszczone plamki na odwłoku, ale nie identyczne! Uznanie ich za podobne może skończyć się katastrofą, czyli zaliczeniem go do niewłaściwego gatunku.
1 550
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz