Jak zbudowany jest tułów ważki (z podrzędu różnoskrzydłych, do których zaliczają się szablaki)? Co się w nim znajduje? Z pewnością to samo co u i innych owadów. Ale co? I jak to wszystko spamiętać? Spróbuję to jakoś ogarnąć.
Tułów ważki (thorax) to drugi odcinek ciała, składający się z trzech segmentów:
- przedtułów (prothorax) - bardzo krótki, od strony grzbietowej mało widoczny (przedplecze)
- śródtułów (mesothorax) - środkowa część tułowia wyposażona w pierwszą parę skrzydeł i drugą parę odnóży. Górna część śródtułowia to śródplecze
- zatułów (metathorax) - ostatnia część tułowia położona przy odwłoku, występują na niej: druga para skrzydeł i trzecia para odnóży oraz przetchlinki (po jednej z każdej strony)
 |
| Części tułowia ważki. Przednia część śródtułowia nazywana jest śródpleczem. |
Ważki mają szkielet zewnętrzny zbudowany z chityny (jak cały typ stawonogów). Tak naprawdę jest to jednowarstwowy chitynowy oskórek pełniący funkcję szkieletu zewnętrznego. Do wewnętrznych części tego szkieletu przymocowane są mięśnie poprzecznie prążkowane (zginacze i prostowniki) umożliwiające precyzyjne poruszanie poszczególnymi częściami ciała.
Każdy segment ciała stawonogów pokryty jest twardymi płytkami zwanymi sklerytami. W zależności od położenia wyróżnia się skleryt:
- grzbietowy - tergit tergum
- brzuszny - sternit sternum
- dwa boczne - pleuryty pleurae (lp pleuron) znajdujące się pomiędzy tergitem a sternitem
Tułów ważek jest silnie rozwinięty, co związane jest m.in. z rozrośniętymi mięśniami poruszającymi dwoma parami niezależnych skrzydeł.
Odnóża (zaliczane do typu chwytnych) wyrastają z każdego segmentu tułowia , a skrzydła z segmentów II i III (śródtułowia i zatułowia). Budowę odnóży omówię oddzielnie.
Na potrzeby moich opisów treningowych zdjęć szablaków wprowadzam jeszcze pojęcia "listki" i "bruzda" mieszczące się na górnej części śródtułowia, czyli śródpleczu. Zauważyłam, że u różnych gatunków szablaka te miejsca mogą być odmiennie ubarwione - np. ciemniejsze lub jaśniejsze niż reszta śródplecza.
 |
| Na górnej części tułowia szablaka wyróżniam dodatkowo bruzdę pomiędzy tergitami śródtułowia (na śródpleczu) oraz dwa eliptyczne twory (listki) tuż przed nasadą przedniej pary skrzydeł. U różnych gatunków szablaka mogą one mieć inne ubarwienie. Zauważyłam też, że krawędzie owych listków są jakby ząbkowane. |
 |
| Tak dla porównania wygląda tułów żagnicy jesiennej. Bruzda ma zupełnie inny kształt, a listki w ogóle nie występują. |
***********
A co znajduje się wewnątrz tułowia? Z poniższego schematu budowy wewnętrznej owada wynika, że poza skrzydłami oraz odnóżami, które wyrastają z tułowia, jedynym organem znajdującym się w całości wewnątrz tułowia jest gruczoł ślinowy. Wszystkie pozostałe mają swój początek w głowie i poprzez tulów przechodzą do odwłoka (jego budowę omówię osobno).
Jakie narządy wewnętrzne (układy) przechodzą przez tułów? Najprościej będzie wymienić je rozpoczynając od strony grzbietowej:
- arteria główna otwartego układu krwionośnego (zaznaczona kolorem czerwonym)
- układ kapilar oddechowych z rozgałęzionymi rurkami (tchawkami). Powietrze dostaje się do systemu tchawek przez przetchlinki – niewielkie otwory w powierzchni ciała (zaznaczony kolorem szarym)
- wole (odbywa się w nim wstępne trawienie pokarmu oraz wchłanianie), które w końcowej części odwłoka przechodzi w jelito przednie (zaznaczone kolorem zielonym)
- gruczoł ślinowy (zaznaczony kolorem pomarańczowym)
- zwój nerwowy tułowiowy (układ nerwowy leży po stronie brzusznej i tworzą go: - część głowowa (zwoje nadprzełykowe i podprzełykowe), - część tułowiowa i - część odwłokowa (zaznaczony kolorem niebieskim)
 |
| Głowa i tułów owada (fragment schematu budowy wewnętrznej owada autorstwa Piotra Jaworskiego PioM ) |
1. antena
2. ocelli dolne - u ważek nie występują
3. ocelli grzbietowe (oczy proste - u ważek występują 3. Zobacz)
4. oko złożone (fasetowe) - oculus (lm oculi)
5. zwój nerwowy nadgardzielowy [nadprzełykowy] (mózg)
31. zwój nerwowy okołogardzielowy [podprzełykowy]
32. aparat gębowy (u ważek typu gryzącego)
B – tułów
6. segment początkowy (przedtułów)
7. arteria główna
8. układ kapilar oddechowych z tchawkami
9. segment środkowy (śródtułów)
10. segment końcowy (zatułów)
11. skrzydło przednie
12. skrzydło tylne
27. wole
28. zwój nerwowy tułowiowy
29. biodro
30. gruczoł ślinowy
1 770
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz