WAŻKI zaChwycone : Szablak krwisty Sympetrum sanguineum

Szablak krwisty (Sympetrum sanguineum) należy do grupy czarnonogich. To jeden z najpospolitszych gatunków ważek występujących w całej Polsce (do wysokości 1100 m n.p.m.). Jest to gatunek euroazjatycki - występuje powszechnie w regionach o umiarkowanym klimacie, a więc niemal w całej Europie (z wyjątkiem rejonów najbardziej wysuniętych na północ [w Skandynawii] i na południe [w Hiszpanii]), syberyjskiej części Azji, a także w Afryce do północnej Sahary.
Nazwę gatunkową (sanguineum - krwawy, choleryczny, krewki?) szablak krwisty zawdzięcza żywo czerwonemu ubarwieniu odwłoka oraz energicznemu sposobowi latania.
Zasiedla wszelkiego typu wody stojące, w tym zbiorniki okresowe i wolno płynące: zarośnięte stawy, jeziora, kanały, rowy, często w lesie. Preferuje małe zbiorniki, wody z bujną roślinnością bagienną lub trzcinami. Mogą być to stałe miejsca eutroficzne, ale również sezonowo mokre bagna.
Szablak krwisty może rozmnażać się także w wodzie słonawej, unika jedynie wód szybko płynących oraz kwaśnych.

Długość ciała 34-37(39) mm; samice są nieco mniejsze od samców
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 55-60 mm
Okres występowania imagines: od połowy czerwca do października. Szczyt aktywności przypada na sierpień i wrzesień.

Wygląd samca szablaka krwistego:

nogi czarne
odwłok - jaskrawy ciemnoczerwony (u dojrzałych), najbardziej intensywny czerwony kolor spośród wszystkich gatunków szablaka. Na segmentach 6-8 odwłok rozszerzony (choć nie tak bardzo jak u szablaka przypłaszczonego), co nadaje mu kształt maczugi. Czarne plamki na segmentach 8 i 9. Wzdłuż dolnej krawędzi boków odwłoka - czarne plamki (kreski) układające się w linię.
tułów - niemal jednolicie brązowoczerwony, głęboko rdzawy
przydatki analne czerwone (ciemniejące z wiekiem) i duże - wewnętrzne (dolne) niewiele krótsze od zewnętrznych (górnych).
skrzydła zabarwione przy nasadach na ciemnożółto, bursztynowo, pomarańczowo. Część żyłek przy nasadach - czerwonawa. Jest to dobrze widoczne w pozycji spoczynku.
pterostigmy - ciemne, czasem czerwonawe.
czoło - malinowoczerwone
oczy dojrzałego samca malinowo-czerwone. Między okiem a czołem występuje czarny szew!
młodociany samiec jest złoto-żółty, ubarwieniem przypominający samicę (odróżniają go jednak: wtórny aparat kopulacyjny oraz wygląd narządów analnych)

Szablaka krwistego można odróżnić od bardzo podobnych gatunków z grupy żółtonogich: szablaka późnego oraz zwyczajnego po czarnych nogach. Można też czasem pomylić szablaka krwistego z niedojrzałym szablakiem czarnym (czarnonogim).
Znalazłam także wzmiankę o charakterystycznym kształcie tułowia szablaka krwistego. O ile dobrze zrozumiałam i przetłumaczyłam, jego brzuch nie jest płaski - rozszerza się w miejscu gdzie łączy się z "klatką piersiową", w jednej trzeciej długości (od końca), gdzie widoczny jest wyraźny punkt zaciskowy(?). Rzeczywiście, tułów szablaka krwistego widziany z boku sprawia wrażenie dość masywnego, mocnego. Gdyby podzielić jego tułów na 3 odcinki - dwa pierwsze są wyraźnie szersze, uwypuklone, natomiast ostatnia część mocno zwęża się ku odwłokowi. Linia brzuszna jest załamana ku górze, a u innych gatunków (wszystkich? Tego nie wiem, ale odtąd będę zwracać na to uwagę) linia brzuszna jest prosta.

Gody odbywają się w locie nad powierzchnią wody, ale także na krzewach lub innych niewysokich roślinach. Połączone w tandem szablaki krwiste podczas składania jaj niemal zanurzają się w wodzie. Samica składa zapłodnione jaja na powierzchni wody wykonując naprzemienne ruchy odwłokiem. Samiec w tym czasie (zwykle w II etapie składania jaj) znajduje się w pobliżu, by chronić samicę przed zbliżaniem się jakichkolwiek samców.
Zapłodnione jajeczka (białe) bywają też zrzucane na np. mech torfowiec, trawę i inne rośliny, które tylko wiosną zalewane są przez wody roztopowe. Jaja szablaków pozostają przez zimę w miejscu gdzie zostały złożone i dopiero wiosną dostają się do wody. Wówczas rozwijają się z nich larwy i jeszcze tego samego roku przeobrażają się w osobniki dojrzałe.

Larwa
Larwę szablaka krwistego można rozpoznać po długich kolcach na 9 segmencie odwłoka. Ich długość jest mniej więcej równa długości segmentu 9. Długość larwy przed przeobrażeniem wynosi 1,5 cm. Okres larwalny trwa około roku.

Rysunek przedstawia wygląd samca i samicy szablaka krwistego
fragment ilustracji ze strony delta-intkey

Poniżej kilka notatek opisujących wygląd samca szablaka krwistego na podstawie zdjęć ze strony DragonflyPix:

Dr 149 - czoło czerwone (nieco jaśniejsze po bokach), ciemię w ciemniejszym odcieniu, widoczny czarny szew między okiem a czołem, oczy ciemnobrązowe (góra), brązowe, kakaowe (dół), śródplecze ciemnoczerwone z wyraźną ciemną bruzdą na środku. Boki tułowia jaśniejsze brązowawo-czerwonawe. Nasady skrzydeł czerwone. Śródtułów brązowy. Odwłok czerwony, smukły maczugowaty, łączenia segmentów w tym samym kolorze i wklęsłe. Przetchlinki brązowawe, mało widoczne. Przewężenie odwłoka na 4 i 5 segmencie (najdłuższe w całym odwłoku.Wcześniejsze i dalsze segmenty są coraz krótsze!). Na 8 i 9 segmencie czarne plamki. Dolna krawędź odwłoka podkreślona czarną linią. Nad nią, od 6 segmentu pojedyncze czarne plamki (zmniejszające się ku końcowi odwłoka). Narządy analne czerwonawe. Skrzydła II pary zażółcone (bursztynowe) u nasady, żyłki czarne, pterostigmy ciemne, brązowe. Nogi czarne.

Samiec szablaka krwistego Sympetrum sanguineum
Copyright © DragonflyPix.com. Reproduced here with the artist's permission.

Dr 171 (powyżej) - czoło czerwone, nieco jaśniejsze, żółtawe po bokach; ciemię ciemnoczerwone. Oczy ciemnobrązowe (góra), jasnoczekoladowe (dół). Śródplecze brązowo-czerwone, bok jaśniejszy (brązowo-beżowy) z czarnymi szwami. Odwłok czerwony i czerwono-pomarańczowy z wyraźną linią czarnych plamek wzdłuż dolnej krawędzi odwłoka. Plamki nad tą linią są duże (od 4 segmentu i zanikają na 7). Łączenia segmentów mało widoczne (także małe ciemne przetchlinki), ale tuż za łączeniem segmentów występuje czarna pionowa kreseczka. Odwłok (widziany z boku) maczugowaty, najszerszy w początkowej części (2 segment), najwęższy w 5 segmencie; segmenty 5-7 mniej więcej tej samej długości (najdłuższe). Narządy analne brązowawe.

Samiec szablaka krwistego Sympetrum sanguineum
Copyright © DragonflyPix.com. Reproduced here with the artist's permission.

Dr 172 (powyżej) - samiec widziany z góry. Czoło czerwone, ciemię ciemnoczerwone (brązowe?), oczy ciemnobrązowe (góra), brązowe (dół). Tułów brązowy, nasady skrzydeł czerwone. Skrzydła zabarwione na bursztynowo tylko u nasady (I para -minimalnie). Żyłki kostalne u nasady - czerwonawe. Pterostigmy brązowe. Odwłok czerwony (ale nie jaskrawy) z widocznym spojeniem grzbietowym. Segmenty połączone delikatnie. Odwłok najwęższy w 4, a najszerszy w 7 segmencie; segmenty 4-7 mniej więcej równej długości. Na 8 i 9 segmencie czarne podłużne plamki; widoczna także cienka czarna linia na dolnej krawędzi. Przetchlinki niemal niewidoczne. Narządy analne długie, wąsko rozstawione, jasnoczerwone.
Dr 320 - ten samiec ma intensywnie ubarwione czoło, ciemię, oczy oraz tułów, także po bokach (odcienie brązu i czerwono-brązowego). Odwłok czerwony z bardzo delikatną czarną linią wzdłuż dolnej krawędzi; brak "dodatkowych" plamek nad krawędzią, a także czarnych podkreśleń za łączeniami segmentów. Najdłuższy jest segment 4, a 5 i 6 są niewiele krótsze. Przetchlinki niewidoczne. Narządy analne w kolorze odwłoka, podobnie nasady skrzydeł. Ogólnie ubarwienie samca jest dwukolorowe: ciemnobrązowy i niezbyt jaskrawa czerwień.

Podsumowanie
A zatem po czym rozpoznałabym samca szablaka krwistego?
Z pewnością po:

maczugowatym czerwonym odwłoku, którego 3 środkowe segmenty są mniej więcej równej długości (i najdłuższe), mało widocznych przetchlinkach i podłużnych plamkach na 8 i 9 segmencie
brązowym, brązowo-czerwonym śródpleczu z ciemną bruzdą pośrodku
oczach - ciemnobrązowych, brązowo-czerwonych (góra) i brązowych (dół), czerwonym czole i ciemniejszym ciemieniu
czarnych nogach i szwie między okiem a czołem
cienkiej czarnej linii na dolnej krawędzi odwłoka i czerwonych (czerwonawych) narządach analnych, wąsko rozstawionych i długich
czerwonych nasadach skrzydeł i niewielkim zabarwieniu, zwłaszcza II pary (kolor bursztynowy, żyłki w tych miejscach mogą być czerwonawe, zwłaszcza kostalne)

Co do jaskrawo czerwonego koloru odwłoka określanego jako najbardziej czerwonego wśród wszystkich szablaków dodam tylko, że początkowo nie znałam skali intensywności owej czerwieni, dlatego nie byłam pewna czy odwłoki moich szablaków krwistych są rzeczywiście "najbardziej czerwone" - szczerze mówiąc, spodziewałam się jeszcze większej jaskrawości. Ale teraz już widzę (mając pewne porównanie do innych gatunków), że odwłoki tych krwistych mają głęboką, nasyconą czerwień i poza czarnymi znakami, niespecjalnie widać inne barwy.

Czy w swojej kolekcji zdjęć posiadam szablaka krwistego? Jak najbardziej i to nie jednego! :-)

Samiec szablaka krwistego dotąd oznaczany jako L2013-08-11. To pierwsza ważka, którą sfotografowałam. I tak to się zaczęło. Więcej zdjęć tego okazu zamieściłam tutaj

Samiec szablaka krwistego dotąd oznaczany jako W2013-08-23[1]. Więcej zdjęć tego okazu zamieściłam tutaj

Samiec szablaka krwistego dotąd oznaczany jako L2013-08-25[5]

Samiec szablaka krwistego dotąd oznaczany jako L2013-08-31[2]

Samiec szablaka krwistego dotąd oznaczany jako L2013-09-08. Spotkanie z nim (w trakcie fotografowania samca żagnicy jesiennej) doprawdy, było wzruszające. Jak dotąd, to jedyna ważka, która usiadła na mojej ręce (i to kilkakrotnie). Maleńki weteran :-)

Inne zdjęcia szablaka krwistego można obejrzeć także w Wikipedii

1660