Szablak zwyczajny (Sympetrum vulgatum) należy do grupy szablaków żółtonogich. W Polsce występuje bardzo pospolicie także w górach do wysokości 1800 m n.p.m.
W Europie północnej występuje powszechnie, ale im dalej na południe, tym jest rzadziej spotykany. Praktycznie nie występuje we Włoszech, Hiszpanii, Grecji i na Bałkanach.
Gatunek często mylony z szablakiem późnym (dawniej zwanym podobnym) ze względu na podobne rozmiary i ubarwienie. Cechą odróżniającą jest nieobecność szwu między okiem a czołem u szablaka późnego.
- Długość ciała - 35-40 mm
- Rozpiętość skrzydeł - 50-60 mm
- Siedliska - wody stojące różnego typu (stawy, rowy wypełnione wodą), także nad wodami wolno płynącymi
- Okres występowania imagines - od (czerwca) lipca do pierwszych przymrozków w październiku
Wygląd samca szablaka zwyczajnego:
- nogi - czarne z żółtym lampasem
- czarny klinowaty szew między okiem a czołem (bardzo podobny szablak późny nie posiada go w ogóle - to główna cecha odróżniająca oba gatunki)
- czoło - jasne
- oczy - brązowe (u młodzików brązowo - zielone)
- szyja - krótka
- ubarwienie samców - żywsze, bardziej kolorowe niż u samic
- tułów - dorosłe samce: brązowy, jednolicie ubarwiony, po bokach odcień czerwonawy (szablak późny ma dwie żółte plamy); u młodych samców występuje jasna plamka [gdzie?]
- odwłok - głęboko czerwony z wierzchu, po bokach cienkie czarne linie; na 1 i 2 segmencie czarne znaki; spód odwłoka ciemny z czerwonawymi plamami
- młody samiec (niewybarwiony) jest bardzo podobny do samicy - żółty. Odróżniają go tylko narządy analne oraz wtórny aparat kopulacyjny
- narządy analne - żółtawe
- żyłki na skrzydłach - w przedniej części skrzydeł część żyłek brązowo-czerwona, pozostałe są czarne
- pterostigmy - brązowo-czerwone, u młodzików - jasnobrązowe, żółtawe lub szare
Gody odbywają się we wrześniu. Podczas kopulacji oraz składania jaj samiec trzyma samicę za głowę przy pomocy przydatków analnych. Podobnie jak i inne gatunki szablaków, początkowo pary składają jaja w tandemie, a po pewnym czasie samce uwalniają samice i obserwują dalszy proces składania jaj siedząc na pobliskiej roślinie. Samica składa jaja w płytkiej wodzie lub wilgotniej ziemi blisko wody. Jaja zimują w miejscu złożenia, a wiosną podczas roztopów są wymywane na głębszą wodę, gdzie rozwijają się larwy.
Tandemy (samiec trzymający samicę za głowę) często zwisają na roślinach zielnych (przed lub po kopulacji).
Larwa posiada spore kolce boczne na 8 segmencie. Przeobrażenie w imago może następować nawet w sporej odległości od wody.
To właściwie wszystkie informacje jakie udało mi się zebrać na temat tego gatunku. Czując niedosyt co do opisu wyglądu szablaka zwyczajnego, jak zwykle, przechodzę do odnotowania obserwacji kilku okazów na podstawie zdjęć. Ciekawe, czy jeszcze coś istotnego zauważę?
 |
| Samiec szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum Copyright © DragonflyPix.com. Reproduced here with the artist's permission. |
 |
| Samiec szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum Copyright © DragonflyPix.com. Reproduced here with the artist's permission. |
Dr 808 i Dr 809 (powyżej) - dojrzały samiec widziany z góry. Oczy brązowe (góra), nieco jaśniejsze (dół), czoło brązowawe, ciemię nieco ciemniejsze. czarny szew rozlany na czole. Śródplecze jednolicie brązowe, listki z ciemną obwódką w nieco innym odcieniu, bruzda jaśniejsza. nasady skrzydeł żywo czerwone na tle brązowego śród- i zatułowia. Początek odwłoka zaznaczony dwoma czarnymi regularnymi pasami. Na końcu odwłoka dwie krótkie czarne plamki (początki segmentów 8 i 9). Łączenia segmentów środkowych zaokrąglone, przetchlinki żółtawe, widoczne. Najszerszy segment 7, najwęższy - 4. Ogólnie, druga połowa odwłoka jest szersza niż segmentów 1 i 2. Narządy analne długie, blado czerwonawe. Skrzydła śladowo zażółcone u nasady, żyłki kostalne jaśniejsze, pterostigmy ciemnoczerwone.
Dr 807 - młody, ale już dojrzały samiec widziany z boku. Jego wiek oceniam na podstawie jaśniejszego ubarwienia z domieszką żółtego koloru na odwłoku. Oczy - ciepły różowo-brązowy (góra), cynamon (dół). Biała obwódka oka - cienka linia na granicy skroni!! Poprzednie okazy też ją posiadają! Czoło jasne, brązowawe, ciemię nieco ciemniejsze. Szew widoczny - rozlany na czoło. Nadustek jaśniejszy niż czoło. Śródplecze brązowe, ale boki w jaśniejszych odcieniach różnych kolorów: czerwonawym, sinawym, żółtawym. Nasady skrzydeł żywo czerwone, poprzeczne żyłki blisko nasady żółtawe lub jasnobrązowe. Pterostigmy ciemne. Odwłok częściowo czerwony, prawdopodobnie niewybarwiony do końca - od połowy występuje kolor jasnoczerwony oraz ciemnożółty. Widoczne żółte przetchlinki. 3 środkowe segmenty najdłuższe, równej długości. Przydatki analne długie, jasne, brązowawe. Na 8 i 9 segmencie czarne plamki. Dolna krawędź odwłoka podkreślona czarną linią przerywaną w miejscach łączeń segmentów (łączenia jasne, czerwonawe). Na nogach żółtawe (żółtawo-czerwonawe?) lampasy, biodra jasne czerwonawe.
A co z tą plamką na tułowiu? Gdzie miałaby się znajdować? Czyżby na śródpleczu?? Jeśli tak, to znajduje się ona na środku każdego z tergitów śródplecza w postaci długiej smugi (dotąd uważałam ją za refleks światła).
Poniżej dla porównania zdjęcie dojrzałego i młodziutkiego szablaka zwyczajnego. jak widać bardzo różnią się ubarwieniem, choć znaki na odwłoku są podobnie rozmieszczone. Kształt odwłoka jest ten sam, u obu widoczne przetchlinki. Młodzik - brak białego owłosienia na spodzie 3 segmentu. Nie widzę też u młodzika białej krawędzi oka (przy skroni). Jasna smuga na sródpleczu jest bardziej widoczna u młodzika, ale u dojrzałego także występuje.
 |
| Samiec szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum autor zdjęcia Korall |
 |
| Samiec szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum - samiec juwenilny (niedojrzały) źródło autor zdjęcia Spacebirdy |
A zatem po czym rozpoznałabym samca szablaka zwyczajnego? Z pewnością po:
- nogach z żółtawym, żółtawo-brązowym lampasem
- jednolicie brązowym śródpleczu (listki ciemniej obramowane), boki tułowia brązowo-czerwonawe dość jednolicie ubarwione, bruzda wyraźnie jaśniejsza
- oczy - ciepło brązowe (góra) i nieco inny, jaśniejszy odcień brązu u dojrzałych lub jasnozielone u młodzików (dół)
- czerwony, średnio intensywnie ubarwiony odwłok z widocznymi żółtawymi przetchlinkami (wierzch), na krawędziach dolnych czarna linia przerywana na łączeniach segmentów. Od spodu - 3 segment z białym nalotem, biało owłosiony
- intensywnie czerwonych nasadach skrzydeł na tle dość jednolicie brązowego tułowia
- narządy analne długie, jasnobrązowe, cielisto-czerwonawe (jaśniejsze od odwłoka)
Dodatkowo po:
- jaśniejszych smugach na środku tergitów śródplecza (wydają się refleksami światła)
- białej krawędzi oka na granicy ze skronią
- jasnobrązowym czole, jaśniejszym nadustku i nieco ciemniejszym ciemieniu (odcienie podobne do dolnej części oka)
- środkowe trzy segmenty są równej długości, 7 ma 3/4 długości, 8 - 1/2, 9 - 1/3 długości (w porównaniu do najdłuższych segmentów)
- od góry widoczne dwa czarne pierścienie na 1 segmencie
- na 8 i 9 segmencie dwie, często krótkie czarne plamki
- czerwono-brązowych pterostigmach, które mogą być także w innych odcieniach brązu (od miodowego do szarego), w zależności od padającego światła i wieku osobnika
Czy posiadam w swojej kolekcji zdjęć samce szablaka zwyczajnego? A jakże! Teraz, po przyswojeniu sobie, zakodowaniu wręcz wyglądu szablaka zwyczajnego, doliczyłam się ich bodaj siedmiu! Obym nie przesadziła (może później okaże się, że któregoś będę musiała zaliczyć do innego gatunku, choć bardzo w to wątpię).
Uważam, że do gatunku szablaka zwyczajnego mogę zaliczyć następujące okazy, dotąd oznaczane jako:
- L2013-08-18
- L2013-08-24
- L2013-08-25[1]
- L2013-08-25[3]
- L2013-09-08[3]
- W2013-09-19[1]
- W2013-09-19 [2]
Określanie kolorów, a zwłaszcza ich odcieni zaczęło we mnie budzić coraz więcej wątpliwości czy aby na pewno używam właściwych nazw. Już, już chciałam nazwać kolor pterostigm szablaka zwyczajnego brunatnym, gdy ot, na wszelki wypadek, postanowiłam sprawdzić jak wygląda ten kolor i, przede wszystkim, jak jest opisywany.
W ten sposób trafiłam na listę kolorów, z której zamierzam korzystać. Jeśli nazwa koloru wyda mi się dziwaczna i nic niemówiąca, wówczas będę używać jej opisu.
W wolnej chwili cofnę się do poprzednich opisów i ewentualnie skoryguję użyte nazwy kolorów.
1839
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz